Sibille

Vervaardiger:

Paul Joostens (peintre)

Periode:

n/a

Datering:

1920

Instelling:

Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen

Type:

schilderij, painting en peinture

Subtype:

schilderij

Materiaal:

doek

Onderwerp:

Abstract

Dimensies:

108 × 78,5 cm

Inventarisnummer:

3329

Beschrijving:

In 1919-1920 schilderde Joostens geabstraheerde composities met gedeconstrueerde vrouwenfiguren te midden van verschuivende vlakken. Zo vertoont Sibille zowel raakpunten met een synthetisch, sensueel en decoratief Frans kubisme als met de veelkleurige glasramen van gotische kathedralen, waarin de sibilles veelvuldig werden afgebeeld. Zulke eclectische, postmoderne koppelingen van moderniteit en de mystiek van de Middeleeuwen werd in de daaropvolgende decennia een weerkerend narratief in Joostens’ kunst, alsook een bewijs van zijn voortschrijdende dadaïstische (ontwrichtende, iconoclastische) gedachtegoed. Sibille past in een reeks vrouwenportretten waarin ideebeelden van cocottes, elegante muzes, hoofse dames, vrouwelijke mephisto’s en sibilles – oorspronkelijk Oud-Griekse maagdelijke profetessen – kunnen versmelten. Het samengestelde vrouwbeeld, vaak met een mechanisch, licht erotisch tot zeer pervers kantje, is het belangrijkste motief uit Joostens’ iconografie. Aan het einde van de jaren 1930 leidt dit tot Joostens’ poezeloezen, waarin de ideebeelden van ranke adolescente meisjes, Madonna’s, filmsterren en hoeren samengaan in een even mysterieus als misogyn symbolisme, waarin de erotisch getinte inhoud een louter spirituele betekenis krijgt. In 1919 breidde Joostens zijn kennis van het kubisme uit tijdens een reis naar Parijs met Oscar en Floris Jespers: vrienden van de Bond Zonder Gezegeld die in 1917 werd opgericht onder leiding van Paul van Ostaijen. Zo hamerde de dichter bijvoorbeeld op het bestuderen van theoretische geschriften als Cubistes, Futuristes, Passéistes (1914) van Gustave Coquiot of Du cubisme van Albert Gleizes en Jean Metzinger (1912). Het coloriet van Sibille wordt in sommige vroegere publicaties weinig overtuigend gekoppeld aan Robert Delaunay. De gelige kleuren contrasteren met het koele blauw, het roze met het groen. De zwarte vlakken beklemtonen een kruisvormige en statische figuur, waarvan de contouren zich aftekenen door middel van subtiele lichtcontrasten die lichter zijn dan in de donkerder uitgewerkte achtergrond. De duidelijk herkenbare menselijke vormen beperken zich tot het hoofd, de hoge hakschoenen en de arm met opgestoken, klauwende hand. Sibille lijkt daarom eerder gedeeltelijk te herinneren aan de uitgelengde portretten van vrouwen uit de grootstad van de Duitse expressionist Ernst Ludwig Kirchner.

Iconclass:

11I2 sibillen