Jan Gaspard Gevartius

Vervaardiger:

Peter Paul Rubens (peintre)

Periode:

n/a

Datering:

(1628-1631)

Instelling:

Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen

Type:

schilderij, painting en peinture

Subtype:

schilderij

Materiaal:

paneel

Onderwerp:

Portretten

Dimensies:

118,5 × 97,7 cm

Inventarisnummer:

706

Beschrijving:

Jan Gaspard Gevartius (1593-1666) zit aan een schrijftafel met een ganzenveer in de hand en een open manuscript voor zich waarvan beide bladzijden nog onbeschreven zijn. Waarschijnlijk werkt hij aan zijn commentaar op het werk van Marcus Aurelius, de Romeinse keizer en filosoof wiens buste hem aankijkt. Op de achtergrond staan enkele dikke boeken die getuigen van Gevartius’ belezenheid. Hij draagt een zwart gewaad en een kraag. Gevartius studeerde rechten aan de universiteit van Leuven en was van 1621 tot aan zijn dood in 1666 stadssecretaris van Antwerpen. In die hoedanigheid stond hij in voor de organisatie van officiële plechtigheden. Hij was daarnaast een humanist en filoloog. Zijn editie van het werk van de Romeinse dichter Publius Papinius Statius bezorgde hem internationale faam. Gevartius was goed bevriend met Rubens. Tijdens de diplomatieke reizen van de schilder stond hij in voor de klassieke opleiding van diens oudste zoon Albert. Gevartius schreef ook het epitaaf voor Rubens’ graf in de Sint-Jacobskerk. In 1634 werkten Gevartius en Rubens samen aan een groots project: het decoratieve programma van de Pompa Introitus Fernandi, de Blijde Intrede van Frans Ferdinand in Antwerpen. Rubens legde zich toe op de beeldende elementen, Gevartius op de inscripties. Gevartius publiceerde later ook een pamflet over de intrede. Het portret past stilistisch in Rubens’ late periode (1630-1640). Het wordt rond 1630 gedateerd, omdat Gevartius toen aan zijn manuscript over Marcus Aurelius werkte. Op 29 december 1628 schreef Rubens hem een brief vanuit Madrid. Hieruit blijkt dat Gevartius hem had gevraagd om geschriften van Marcus Aurelius op te zoeken in private bibliotheken in Spanje. Rubens verbleef van 1628 tot 1630 als vredesonderhandelaar in Spanje en Engeland. Waarschijnlijk schilderde hij het portret van Gevartius net vóór of na de reis en diende het als pendant van een portret van Jan Gevartius, de vader van Jan Gaspard. Het heeft hetzelfde compositieschema, maar dan in spiegelbeeld. Mogelijk schikte Rubens zich dus naar een bestaand format. Dit kan verklaren waarom het schilderij van Gevartius afwijkt van de andere portretten die Rubens van bevriende humanisten maakte en die veelal uitdagender en directer waren. Het portret wordt gezien als een samenwerking van Rubens met een onbekende ateliermedewerker. Rubens werkte vooral aan het aangezicht en de handen van Gevartius, de belangrijkste onderdelen. Het kostuum en de achtergrond liet hij over aan assistenten, een gangbare praktijk in 17de-eeuwse portretschilderkunst. Op de achterkant van het paneel is het monogram ‘MV’ te zien, het merk van paneelmaker Michiel Vriendt, bij wie Rubens vaker panelen bestelde. Gevartius’ portret werd enkele keren (deels) gekopieerd. Vermeldenswaard is een wijdverspreide gravure van Paulus Pontius, waardoor een ruim publiek reeds vroeg vertrouwd werd met Gevartius’ gezicht.

Iconclass:

31A235 zittende figuur